heemkring dudzele vzw
PROJECTEN, wat ons bezighoudt
GEDIGITALISEERDE WERKEN
Het legendarische luizengevecht te Dudzele --> Een verhaal over Paul Permeke, Rik Slabbinck en Luc
Peire. (klik hier)
Homilie door Zeer Eerwaarde Pater Luc Lefief, Mafr. --> Zondag 27 oktober 2013: H. Cecilia en
herdenking Amaat Vyncke te Dudzele. (klik hier)
De zot Casier --> Een kort verhaal over een dorpsfiguur van de hand van Roger Casier. (klik hier)
De Stokerij --> Wetenswaardigheden over deze Dudzeelse straatnaam. (klik hier)
De dokters op het GOED van GRAMEZ --> Overzicht van alle dokters die woonden op het GOED van GRAMEZ (huis van dokter Buytaert - Sint Lenardsstraat) (klik hier)
Jubelfeesten en de huldestoet Poldergalm --> Programmaboekje uitgegeven ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van de Koninklijke Muziekmaatschappij Poldergalm (1876 1956). (klik hier)
RELIGIEUS ERFGOED
Kapelletjes te Dudzele
Dit document werd opgesteld ter gelegenheid van het samenwerkingsproject ‘Musea in de Zwinstreek’, waar het thema voor 2008 ‘religieus erfgoed’ is. Daar dit thema zeer uitgebreid is, maken we de keuze voor ‘onroerend religieus erfgoed te Dudzele’. Specifiek bespreken we de kapelletjes (gedenk- en staakkapelletjes) en gevelnissen. We nemen het gebied ten oosten van het Boudewijnkanaal dat reikt van de grens met Oostkerke tot aan de wijk Kruisabele. Het is uiteraard onmogelijk om een volledige reconstructie te maken van alle kapelletjes die ooit in Dudzele stonden of de gevels versierden. Velen verdwenen bij het slopen van huizen, wegenwerken enz. De gevels van nieuwgebouwde huizen kennen geen plaats meer voor muurnissen, ook de volksdevotie kent deze eeuw een sterke achteruitgang. We maken ook een fietsroute langs de verschillende kapelletjes (klik hier).
Kennis maken met het volledige project: (klik hier)
Staakkapelletje BRACKX --> August BRACKX, geboren te Stene op 10/03/1845, huwde te Dudzele op 21 april 1876 met de Dudzeelse Mathilde CASIER (° 26/02/1850). Hij vestigde zich als zinkbewerker-blikslager in de toenmalige Dorpsstraat of Kerkstraat...
De familie BRACKX te Dudzele (klik hier)
Onze kerk
Parochie Sint-Pieter-in de Banden Dudzele.
Tijdens de Midden Steentijd (8000-4000 v.C) werd het klimaat warm, de zeespiegel steeg en er kwam een grote variatie van planten en dieren. Vanaf 3000 v.C verliep de zeespiegelrijzing trager en langs de
kust vormden zich strandwallen waarop de “oude duinen” ontstonden.
Ca. 200 v.C. brak de zee door de duinengordel. Een groot gedeelte van het veengebied werd overstroomd en ingesneden door talrijke kreken en vloedgeulen. Rond het begin van onze tijdrekening begon de zee zich terug te trekken. Op het achtergebleven gebied ontwikkelde zich schorrenbegroeiing. Gallo-
Romeinen gingen zich over heel de kustvlakte vestigen. Er was een zekere vorm van landbouw.
Rond de jaren 300-350 werd de hele Vlaamse kustvlakte, van Duinkerke tot het Zwin, opnieuw overspoeld door de zee. Dit overstroomde landschap was geen grote zoutwaterplas, maar een moerassige waddenzee. Vanaf 650 begon de zee zich terug te trekken en kwamen er zilte graslanden vrij. Vele landbouwers, vooral Friezen en Saksen vestigden zich in de streek.
Rond 800-850, waarschijnlijk na het oprichten van een kapel,stichtte de Fries Duda zijn heem of sala.
Dudasala, later Dudzele, was een feit.
de IJzeren Arm (837-879), de eerste graaf van Vlaanderen.
Uit een document van 1089 blijkt dat Dudzele een parochiekerk bezat. Deze was toegewijd aan Sint-Petrus-in-Vinculis of Sint-Pieter-in-de-Banden. Dudzele was toendertijd een leen van de Sint-Pietersabdij in Gent. De sleutel van Sint-Pieter in het wapenschild van Dudzele verwijst naar die verbondenheid. Later werd Dudzele een ambacht in het bisdom van Doornik en in 1135 van het Sint-
Donaaskapittel in Brugge.
Dudzele was in de middeleeuwen een gekend bedevaartsoord van Sint-Lenaard. Het begon in de eerste helft van de twaalfde eeuw en was zo succesvol dat men met de opbrengst ervan, vanaf 1150 een grote kerk kon beginnen bouwen. De meest luisterrijke ommegang van de streek was die van Dudzele. Eenmaal per jaar was er de grote Sint-Lenaardommegang. Die had plaats de eerste zondag van augustus. Dit is trouwens de oorsprong van Dudzele Kermis, die nog steeds op deze datum valt. Uit documenten uit 1161 blijkt dat Dudzele reeds een "imposante Romaanse kerk" had. Dit monument uit het einde van de 12de eeuw, was het belangrijkste gebouw uit de streek. Het bestond uit een koor, een kruisbeuk, een driebeukig schip en een westbouw. Op de viering stond een witstenen klokkentoren. De westbouw werd terecht "het Reuzenkasteel" genoemd, zo immens was het. Het was ook de enige kerk in de Polderstreek die was opgetrokken in Romaanse stijl. Het was door zijn grootte (83m. lang, 30m. breed) en rijkdom een van de merkwaardigste gebouwen uit die periode. Was de kerk bewaard gebleven, dan was ze zeker een van de mooiste exemplaren van romaanse bouwkunst in Vlaanderen geweest. Ze had echter veel te lijden onder de godsdiensttroebelen op het einde van de 16de eeuw. Uiteindelijk zou het hele gebouw instorten. De zuidelijke traptoren werd bewaard en er werd in 1715 een klokkentoren van gemaakt. Op de grondvesten van de oude kerk werd de nieuwe kerk gebouwd. Dat gebeurde in twee fasen: ca. 1680 het koor en 3 traveeën in drie beuken, deze keer zonder kruisbeuk. Rond 1870 werden twee traveeën en een
torentje toegevoegd. Het geheel meet nu 57 x 25 meter.
Op vraag van de Dudzeelse Kerkfabriek werd in 2012 door onze heemkring een folder opgesteld voor een rondgang in de kerk, de folder kan je vinden als je de kerk binnenkomt.
Je kan ze eveneens (hier) bekijken.
In 862 vinden we voor het eerst “Dodesela” vermeld op een kaart die gebruikt werd door Boudewijn met
Dudzeelse pastoors door de eeuwen heen
Bekijk (hier) het document
Sepultures
De letterlijke betekenis van sepulture is: graf, begraafplaats. De opzet van dit document is het in kaart brengen van alle grafstenen die ingemetseld werden in de kerkvloer, binnen- en buitenmuren van de kerk Sint-Pieters in de banden.
Het inventariseren en beschrijven van oude graf- en gedenkschriften is belangrijk, aangezien het een bedreigd patrimonium betreft. Al te vaak gingen waardevolle stukken verloren bij herstellingswerken, het heraanleggen van de kerkvloer, enz. Bovendien zijn opschriften in kerkvloeren onderhevig aan constante slijtage, en ingemetseld in buitenmuren zijn ze blootgesteld aan weer en wind en aan milieuvervuiling ...
In een eerste fase tonen we de foto’s, de lokalisatie en de leesbare opschriften. Sommige grafstenen liggen immers gedeeltelijk onder het altaar en verder onderzoek dringt zich dus op. De tweede fase zal dieper ingaan op de personen die op de steen vermeld werden. Eveneens is het de bedoeling om wat meer duidelijkheid te scheppen over de stenen die we op heden als onleesbaar moeten markeren. De ‘verdwenen stenen’ komen ook aan bod.
Klik (hier) voor het volledige document.
Grafmonumenten
Eén van de projecten waarmee onze heemkundige kring momenteel bezig is, gaat over “Graftekens op het kerkhof van Dudzele”. Meer in het bijzonder zijn het “kleine monumenten”, die om één of andere reden
speciaal zijn: het is enig op het kerkhof, het heeft een speciale architectuur, het gaat over een
bekende persoon of familie, enz.
We hopen er later een plannetje bij te voegen waar de graven te vinden zijn en/of nog meer details.
In 2012 werd gestart met de restauratie van 3 graven.
De kruisweg
Vervaardigd door J. Lelan uit Kortrijk; elke statie werd geschonken door een vooraanstaande familie wiens naam op het koperen plaatje onderaan werd aangebracht. De volledige kruisweg werd onlangs (2012) volledig gerestaureerd.
Kruisweg I: Jesus wordt ter dood veroordeeld (geschonken door E.H.R. Courtois)
Kruisweg II: Jesus neemt zijn kruis op (geschonken door Mr Hoebeke-Courtois)
Kruisweg III: Eerste val van Jesus onder zijn kruis (geschonken door Mr Courtois De Cool)
Kruisweg IV: Jesus ontmoet zijne moeder (naamloze gift)
Kruisweg V: Simon helpt Jesus zijn kruis dragen (naamloze gift)
Kruisweg VI: Veronica droogt het aangezicht van Jesus af (naamloze gift)
Kruisweg VII: Tweede val van Jesus onder zijn kruis (geschonken door kerkmeester Aug. Maenhoudt-De Buck)
Kruisweg VIII: Jesus troost de weenende vrouwen (geschonken door Jan Sallet-Van Eecke)
Kruisweg IX: Derde val van Jesus onder zijn kruis (geschonken door Edm. Maenhout-Fevery)
Kruisweg X: Jesus van zijne kleederen ontbloot (geschonken door Virginie Staelens)
Kruisweg XI: Jesus aan het kruis genageld (geschonken door de familie Wambeke)
Kruisweg XII: Jesus sterft aan het kruis (geschonken door de parochianen)
Kruisweg XIII: Jesus in den schoot zijner moeder gelegd (naamloze gift)
Kruisweg XIV: Jesus wordt in het graf gelegg (naamloze gift)
Brandglasramen
Brandglazen aan de noordzijde (J. Hullebus uit Assebroek): voorstellingen uit de litanie van O.L.Vrouw (de 10 aanroepingen van de H. Maagd).
Brandglazen aan de zuidkant Wapenschilden en teksten i.v.m. geschiedenis van Dudzele en St. Leonardus.
Het Hooghuysorgel
In 1797 was te Brugge de laatste autochtone orgelbouwer, Dominicus Berger, overleden. Het Westvlaams grondgebied was weliswaar sporadisch betreden door de orgelbouwersfamilie Van Peteghem uit Gent, maar ook zij dienden na de troebelen van de Franse Overheersing hun activiteiten terug te plooien op hun Gentse thuisbasis. Het Brugse was dus bij de heropening der kerken in 1802 een nagenoeg braakliggend werkgebied. Dat had wellicht ook de Middelburgse orgelmaker Gerard Hooghuys (1754-1813) gemerkt, want hij vestigde zich in 1806 in Brugge. Zijn zoon Simon Gerard Hooghuys (1780-1853) zou een definitieve basis leggen voor de Hooghuys-orgelbouw in Vlaanderen die vermaard zou worden zowel op het gebied van de kerkorgel- als op dat van de draaiorgelbouw.
Klik (hier) voor het volledige document
FAMILIEGESCHIEDENISSEN
De familie BRACKX te Dudzele --> August BRACKX, geboren te Stene op 10/03/1845, huwde te Dudzele op 21 april 1876 met de Dudzeelse Mathilde CASIER (° 26/02/1850). Hij vestigde zich als zinkbewerker-blikslager in de toenmalige Dorpsstraat of Kerkstraat... (klik hier)
Den grooten oorlog --> Zo beleefde men "Den Grooten Oorlog" op de stoommolen te Dudzele. Uit de geschriften van Louis-Frans Monbaliu en verwerkt door zijn zoon Richard Monbaliu. (klik hier)
De familie Monbaliu --> Vier eeuwen Monbaliu vanuit Dudzele. Uit de geschriften van Louis-Frans Monbaliu en verwerkt door zijn zoon Richard (vernieuwde versie december 2013 - Monbaliu Frank)(klik hier).
De familie LEFIEF te Dudzele van circa 1700 tot op heden --> In de zomer van het jaar 1704 verhuisde de stamvader van de familie LEFIEF van Koolkerke naar Dudzele. Die stamvader was Marijn LEFIEF d'Oude. Hij was dan ongeveer 50 jaar oud en gehuwd met Margaretha DE VOS, die evenwel niet de stammoeder van de latere Lefiefs te Dudzele zou worden... (klik hier)
CATHEMGOED
Onze heemkring stelde een dossier op omtrent de naamgeving van dit gebied, uiteindelijk werd de naam 'Cathemgoed' aangenomen. We werken ook actief mee aan de invulling van dit gebied.
Dossier aanvraag naamgeving Cathemgoed - Heemkring Dudzele (klik hier)
ROSKAMBRUG
Onze heemkring stelde een dossier op omtrent de naamgeving van de twee bruggen over het Boudewijnkanaal (de snelweg
A11), uiteindelijk werd de naam 'Roskambrug' aangenomen.
Dossier aanvraag naamgeving Roskambrug - Heemkring Dudzele (klik hier)
INFOBORDEN
Met de bedoeling Dudzele wat meer bekend te maken bij het grote publiek werd door het plaatselijk feestcomité een project met als titel “Dudzele dorp van ’t stad “ ingediend bij het stadsbestuur. Het is vooral de bedoeling om de honderden fietsers op de verbindingsas tussen Lissewege en Damme ook
kennis te laten maken met het polderdorp Dudzele.
Het stadsbestuur verleende haar medewerking en ook de nodige vergunningen om Dudzele de gewenste verfraaiing te bezorgen tijdens de komende zomer-maanden.
Vooreerst moeten een 7-tal informatieborden op diverse locaties de bezoekers alles vertellen over de geschiedenis van het dorp of thematische info bezorgen over de directe omgeving van het bord.
Naast het cultuur-historisch gedeelte van het project moeten bijkomende fietsrekken, rustbanken en picknicktafels het de fietsers en wandelaars nog aantrekkelijker maken bij hun doortocht in Dudzele.
De groendienst van de stad zorgt voor verschillende bloembakken, schalen en korven op diverse kruispunten van de gemeente en tot slot zal bevlagging op diverse plaatsen het geheel nog feestelijker afronden.
Het is de bedoeling om dit iedere zomer te herhalen vanaf half april tot eind september.
Wij vermelden graag dat dit alles mogelijk geworden is dank zij de medewerking van Stad Brugge, MBZ , de Brugse Erfgoedcel en de Heemkring Dudzele.
De infoborden werden ingehuldigd op vrijdag 28 mei 2010.
De Herdersbrug en de Haven van Zeebrugge (klik hier)
Verdwenen Ambachten (klik hier)
Van Dudasala tot Dudzele (klik hier)
“Kent gij de streek van ’t Blonde Noorden…” (klik hier)
Twee torens, twee Heiligen, twee hanen… (klik hier)
“Met m’n Vynckske durf ik alles aan !” (klik hier)
“’t Zijn Weiden als wiegende Zeeën” (klik hier)
ERFGOEDDAGEN
Erfgoeddag 2024: thema 'Thuis': Dudzele: huizen vol verhalen! bekijk de huizen op deze pagina
Erfgoeddag 2023: thema 'Beestig': Het Schottenhof: de melk vloeit hier al sinds 1639!
Erfgoeddag 2022: thema 'Erfgoeddag maakt school'
Erfgoeddag 2021; thema 'De Nacht': Dudzele zag het licht!
Erfgoeddag 2020: CANCELLED
Erfgoeddag 2019: thema 'Hoe maakt U het?': Als het ijzer wordt gesmeden
Erfgoeddag 2018: thema 'Kiezen': Kiezen voor erfgoedbehoud en -beheer. De Groene Tente in een nieuw jasje
Erfgoeddag 2017: thema 'Zorg': Heemkring Dudzele: Zorgdragers sedert 1985
Erfgoeddag 2016: thema 'Rituelen': Op pelgrimstocht naar Sint Lenaart in Dudzele
Erfgoeddag 2015: thema 'Erf!': Het erf van de smisse
Erfgoeddag 2014: thema 'Grenzeloos!': Dudzele, een grensgeval?
Erfgoeddag 2013: thema 'Stop de tijd!': Dudzele in de donkere kamer
Erfgoeddag 2012: thema 'Helden': Klein dorp, grote naam: Johan Buytaert
Erfgoeddag 2011: thema 'Armoe troef': Van geitenbond tot spaarkas: Dudzele in armoede
Erfgoeddag 2010: thema 'Fake'
Erfgoeddag 2009: thema 'Uit Vriendschap!?': Vriendschap bij de bolders en het muziek
Erfgoeddag 2008: Verdwenen Dudzeelse hoeven
Erfgoeddag 2007: thema 'Waarde(n) van het Dudzeels erfgoed'. Vlaamse kop en cultuur te Dudzele
DUDZELE VROEGER EN NU
Wat we willen tonen is de evolutie van het straatbeeld in Dudzele. Er werd als uitgangspunt gekozen voor oude post- en prentkaarten of foto's, gevolgd door een foto vanuit het zelfde oogpunt genomen
eind 1970 en tenslotte een identieke foto uit 2009.
Drie luik
Bossiers Goed (1902-1977-2009) --> pdf
Het Schottenhof (1908-1912-2009) --> pdf
Sint-Lenardsstraat (vanaf Dorpsplein) (1912-1977-2009) --> pdf
Dorpsplein (richting Westkapelle) (1930-1977-2009) --> pdf
Herdersbrug (1920-1977-2009) --> pdf
Dudzeelse Steenweg (richting Brugge) (1930-1977-2009) --> pdf
Zwaanhofstraat (1908-1977-2009) --> pdf
De kerk (en kerkhof) (1902-1977-2009) --> pdf
Westkapelse Steenweg (richting Westkapelle) (1930-1977-2009) --> pdf
De ruïne (noordoost) (1896-1977-2009) --> pdf
De kerk (interieur) (1930-1970-2009) --> pdf
Sint-Lenardsstraat (vanaf kerk) (1908-1977-2009) --> pdf
Het klooster (1902-1950-2009) --> pdf
Westkapelse Steenweg (richting Brugge) (1930-1977-2009) --> pdf
De gedenkkapel (1930-1977-2009) --> pdf
De westmolen (1902-1977-2009) --> pdf
Tweeluik
Gemeenteschool (1902-2009) --> pdf
Villa Van De Rijse (1930-2009) --> pdf
Villa Notterdam (1930-2009) --> pdf
De oostmolen (1905-2009) --> pdf
Duivekete (1908-2009) --> pdf
Brouwerij Sint-Arnoldus (1902-2009) --> pdf
De Hertog van Brabant (1911-2009) --> pdf
Huisjes Desmedt (1979-2009) --> pdf
Gemeentehuis (1977-2009) -->
POPP kaarten
Het kadaster is de verzameling van documenten die samen een inventaris van alle Belgische onroerende goederen (gebouwen en gronden) vormt. Het basisdocument is de zogenaamde kadastrale legger. Dit is een register dat per eigenaar alle vastgoedeigendommen binnen één gemeente opsomt. Omdat ook deze wordt bijgewerkt, kan je over een periode van bijna twee eeuwen de eigendomsgeschiedenis van elk stuk grond en onroerend goed, of van elke eigenaar achterhalen!
In januari 1841 gaf de minister van Financiën de toestemming aan Philip-Christian Popp (1805-1879) om een Atlas op basis van kadastrale documenten uit te geven. Tussen 1842 en 1879 begon de voormalige kadasterambtenaar uit Brugge met het ambitieuze project waarmee Philippe Vandermaelen reeds gestart was: het tekenen van de kadasterplannen van alle Belgische gemeenten.
Ieder deel van de atlas is aan één gemeente gewijd en omvat ten eerste het perceelplan van de gemeente. Hierop staan topografische elementen zoals gebouwen, waterlopen en wegen nauwkeurig opgetekend. Ten tweede heeft ieder deel een legger. Ten slotte telt ieder deel een overzicht van de verschillende inkomensklassen en een tabel met de totale belastingopbrengst in de gemeente.
Daar de provincie West-Vlaanderen een grote achterstand heeft met het digitaliseren van de kadastrale
leggers verlenen we onze medewerking aan dit project.
De kadastrale legger van onze gemeente werd afgesloten op 18 oktober 1834.
In maart 2020 werden alle Dudzeelse gegevens digitaal ingevoerd en zijn nu terug naar de projectleider voor verdere verwerking.